Tin tức thế giới ngày Thứ tư 08 tháng 9 năm 2021

Taliban công bố chính phủ mới của Afghanistan 

Reuters 

Lính Taliban trước đám đông người biểu tình chống Pakistan ở Kabul, Afghanistan, ngày 7/9/2021. (Ảnh WANA/REUTERS) 

Taliban hôm thứ Ba 7/9 công bố ông Mullah Hasan Akhund, một cộng sự của người sáng lập quá cố Mullah Omar của phong trào này, làm người đứng đầu chính phủ mới của Afghanistan, và ông Mullah Abdul Ghani Baradar, người đứng đầu văn phòng chính trị của phong trào, làm phó.

Ông Sarajuddin Haqqani, con trai của người sáng lập mạng lưới Haqqani, bị Hoa Kỳ định danh là tổ chức khủng bố, sẽ là bộ trưởng nội vụ — phát ngôn viên chính của Taliban Zabihullah Mujahid nói trong một cuộc họp báo ở Kabul.

Ông Mullah Mohammad Yaqoob, con trai của ông Mullah Omar, làm bộ trưởng quốc phòng.

Phát ngôn viên Mujahid nói trong một cuộc họp báo ở Kabul rằng tất cả các bổ nhiệm này đều là các chức vụ lâm thời.

Không rõ vai trò của ông Mullah Haibatullah Akhundzada, thủ lĩnh Taliban, người không thấy xuất hiện trước công chúng hoặc nghe nói đến từ khi chính phủ Afghanistan được phương Tây hậu thuẫn sụp đổ và Taliban chiếm giữ Kabul vào tháng trước.

Việc bổ nhiệm một nhóm các nhân vật lão thành từ các thành phần khác nhau của phong trào Hồi giáo theo đường lối cứng rắn không cho thấy bất kỳ sự nhượng bộ nào đối với các cuộc biểu tình nổ ra ở Kabul trước đó trong ngày, khi các tay súng Taliban bắn chỉ thiên để giải tán.

Taliban đã nhiều lần tìm cách trấn an người dân Afghanistan và thế giới rằng họ sẽ không cai trị tàn bạo như họ đã cai trị Afghanistan lần sau cuối cùng cách đây hai thập kỷ, khét tiếng với những hình phạt bạo lực và cấm phụ nữ và trẻ em gái tham gia vào cuộc sống công cộng.

Tình hình GameStop sau làn sóng tăng giá cổ phiếu hồi tháng 1

GameStop sẽ công bố thu nhập quý hai sau khi thị trường chứng khoán New York đóng cửa hôm nay. Là một công ty bán lẻ game với các cửa hàng truyền thống, hãng này báo lỗ trong quý trước và trong ba quý năm ngoái. Thật ra họ đã bị thiệt hại do làn sóng chuyển dịch sang thương mại điện tử từ trước đại dịch. Nhưng giá cổ phiếu của hãng vẫn tăng hơn 1.000% trong năm nay.

Nguyên nhân là sự điên cuồng của các nhà đầu tư nhỏ lẻ. Các nhà đầu tư bán lẻ online đã cùng mua vào và đẩy giá cổ phiếu lên vào ngày 27 tháng 1. Hơn bảy tháng sau, GME (GameStop) vẫn là một trong những mã được nhắc đến nhiều nhất trên r/WallStreetBets, một diễn đàn cổ phiếu của Reddit từng giúp đẩy giá cổ phiếu AMC Entertainment và Virgin Galactic. Kết quả của GameStop sẽ vẫn được các nhà đầu tư truyền thống theo dõi sít sao, vì họ phân bổ vốn dựa trên hiệu suất. Nhưng bản thân “cổ phiếu meme” lại dựa trên ý tưởng xem thường các yếu tố định lượng tài chính hơn bao giờ hết.

Pháp bắt đầu xử loạt vụ khủng bố hồi tháng 11 năm 2015

Hôm nay, trong một phòng xử án được xây dựng đặc biệt ở Paris, phiên tòa hình sự lớn nhất lịch sử nước Pháp bắt đầu. Vào ngày 13 tháng 11 năm 2015, các tay súng và những kẻ đánh bom liều chết đã sát hại 130 người và làm bị thương hơn 350 người khi tấn công vào địa điểm hòa nhạc Bataclan, một số quán cà phê và sân vận động Stade de France. Đó là vụ tấn công khủng bố đẫm máu nhất lịch sử nước Pháp.

Trong số 20 bị cáo, chỉ có một người trong nhóm thủ phạm, Salah Abdeslam, còn sống (những người khác hầu hết bị buộc tội hỗ trợ). Cho đến nay trong suốt thời gian dài ngồi tù trước khi xét xử, anh ta luôn từ chối nói chuyện với các nhà điều tra. Trong tám tháng tới, tòa án sẽ nghe lời khai của một vài trong số 1.800 nguyên đơn dân sự cũng như của tổng thống khi đó, François Hollande. Phiên tòa sẽ rất đau đớn khi người Pháp sống lại nỗi kinh hoàng của sự kiện. Các cơ quan an ninh cũng đang cảnh giác cao độ trước nguy cơ tấn công tiếp theo khi tiến trình tố tụng bắt đầu.

Argentina chủ trì một hội nghị khí hậu của Mỹ Latinh

Tổng thống Argentina Alberto Fernández sẽ tổ chức một hội nghị thượng đỉnh khu vực về biến đổi khí hậu vào hôm nay ngay trước thềm COP26, hội nghị thượng đỉnh về khí hậu của Liên Hợp Quốc tháng 11 này. Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc António Guterres và các đại diện của chính phủ Mỹ sẽ dự online. Vào phút cuối, Brazil và Mexico – hai nước phát thải khí nhà kính lớn nhất ở Mỹ Latinh – cũng ghi danh.

Argentina là lựa chọn cho vị trí chủ nhà đầy bất ngờ. Họ là nhà phát thải lớn thứ ba trong khu vực, còn ông Fernández không phải là người quá nổi bật trong vấn đề khí hậu. Ông đã rót hàng tỷ đô la trợ cấp của chính phủ vào các dự án dầu khí, đặc biệt là khai thác khí đá phiến, mặc dù hứa hẹn giảm 19% lượng khí thải so với mức năm 2007 cho tới 2030. Nhưng các cố vấn của ông vạch ra một chương trình nghị sự khác. John Kerry, đặc phái viên về khí hậu của Mỹ, đã kêu gọi Argentina có lập trường mạnh mẽ hơn về các vấn đề môi trường. Ở chiều ngược lại, ông Fernández rất muốn xây dựng quan hệ với chính quyền Biden, giữa lúc chính phủ Argentina nỗ lực đàm phán khoản vay 45 tỷ đô la của IMF.

Cựu thủ tướng Berlusconi lại xin hoãn ra tòa

Phiên tòa mới nhất liên quan đến các bữa tiệc “Bunga Bunga” của Silvio Berlusconi theo lịch sẽ diễn ra vào hôm nay – nhưng vẫn chưa chắc chắn. Vào hôm thứ Ba, luật sư của cựu thủ tướng Ý đã xin hoãn phiên tòa với lý do thân chủ không khỏe. Ông Berlusconi, 84 tuổi, đang mắc các triệu chứng hậu covid và đã đến bệnh viện ba lần trong hai tuần qua, với một lần ở lại qua đêm.

Song các thẩm phán đã cho ông hoãn suốt từ tháng 5. Vì các luật sư của Berlusconi từng trì hoãn các phiên tòa trước cho đến khi cáo buộc mất hiệu lực, nên tòa án có thể muốn thấy bằng chứng độc lập về tình trạng sức khỏe của ông. Ông trùm truyền hình bị cáo buộc hối lộ các vị khách tại các bữa tiệc của ông ta, bao gồm nhiều phụ nữ trẻ, để nói họ chỉ đến dự “bữa tối thanh lịch”, chứ không phải thác loạn. Ngày nay, đảng Forza Italia của ông Berlusconi cũng chỉ còn tỉ lệ ủng hộ ở mức một con số. Song đừng xem thường, vì họ vẫn có thể giúp cánh hữu chiếm đa số sau cuộc bầu cử tiếp theo của Ý.

Úc sẽ có thông hành vaccine trong bài tuần tới

Úc đang tiến một bước gần hơn trong việc mở lại các chuyến bay quốc tế khi chính phủ sắp hoàn tất thông hành vaccine quốc tế và sẽ được phát hành trong vài tuần tới.

Chính phủ liên bang đang thảo luận với các nước khác về những loại vaccine được công nhận, nhưng AstraZeneca, Pfizer và Moderna chắc chắn sẽ được chấp thuận đầu tiên.

Thông hành sẽ được phát hành trong tháng 10 để cho phép những người Úc muốn đi ngoại quốc có thể chứng minh đã chích ngừa xong đồng thời cũng được dùng cho những người Úc muốn trở về.

Mặc dầu đây là một bước quan trọng, hiện vẫn chưa có ngày nhất định khi nào các chuyến bay quốc tế sẽ mở lại cho người Úc.

Theo lộ trình mở cửa của chính phủ liên bang, điều này sẽ xảy ra một khi 80% người Úc chích xong hai liều. Thủ hiến NSW Gladys Berejiklian ủng hộ hoàn toàn lộ trình mở cửa của chính phủ liên bang nhưng bà nghi ngờ các tiểu bang khác các giữ lời hứa.

Vào hôm thứ Ba vừa qua, Thủ tướng Scott Morrison cho biết một khi các tuyến đường bay quốc tế được mở lại cho những người đã chích vaccine, một mô thức cách ly ở nhà sẽ thay thế cho dịch vụ cách ly ở khách sạn.

Thủ tướng Morrison đang kêu gọi các tiểu bang và các vùng lãnh thổ trình bày kế hoạch cách ly ở nhà và giới thiệu thông hành vaccine đến các công dân.

Ấn Độ gia tăng tập trận ở châu Á để thách thức đòi hỏi chủ quyền của Bắc Kinh

Tàu sân bay Ấn Độ tự chế Vikrant gần thành phố cảng Kochi, cực nam Nhật Bản. Ảnh do Hải Quân Ân Độ cung cấp ngày 04/08/2021. © AFP 

Ấn Độ và Úc hiện đang tiến hành cuộc tập trận chung AUSINDEX (có từ năm 2015) từ ngày 06-10/09/2021. Trước đó, vào cuối tháng Tám, cả hai nước cùng tham gia cuộc tập trận thường niên Malabar của Bộ Tứ – QUAD ở Tây Thái Bình Dương. Úc là nước thứ năm tập trận song phương với Ấn Độ trong vòng một tháng, sau Việt Nam, Philippines, Indonesia, Singapore.

Bảo vệ lợi ích thương mại ở Biển Đông
Về mặt chính thức, New Delhi khẳng định những cuộc tập trận song phương và đa phương nói trên là nhằm « tăng cường phối hợp và điều phối giữa Hải Quân Ấn Độ và các nước bạn có chung lợi ích hàng hải và cam kết vì tự do lưu thông trên biển ». Dù không nêu đích danh, nhưng có thể thấy Trung Quốc là đối tượng bị nhắm đến, vì nước này vẫn khẳng định chủ quyền trên hơn 80% diện tích Biển Đông. Theo trang Mint, chuyên về tài chính của Ấn Độ, chính quyền New Delhi không chấp nhận việc một tuyến đường hàng hải huyết mạch của thế giới lại bị một nước độc chiếm, ép các nước khác phải tuân thủ những đạo luật hàng hải tự ban hành, như trường hợp đạo luật mới nhất, có hiệu lực từ ngày 01/09/2021, bắt tầu nước ngoài phải khai báo khi đi qua vùng mà Bắc Kinh coi là « lãnh hải »Trung Quốc.

Đối với Ấn Độ, cần phải duy trì những tuyến giao thương hàng hải « mở » và « an toàn », vì sự phát triển kinh tế của Ấn Độ và của nhiều nước trong vùng phụ thuộc vào những con đường này. Trong năm 2019-2020, khoảng 18% khối lượng hàng xuất khẩu (tương đương 80 tỉ đô la) từ Ấn Độ sang Trung Quốc phải đi qua tuyến đường này, chưa kể đến số hàng xuất khẩu sang Đài Loan, Hàn Quốc và Nhật Bản.

Thể hiện sức mạnh đối phó với tham vọng lãnh thổ của Trung Quốc
Ngoài bảo vệ lợi ích thương mại, yếu tố quốc phòng là lý do quan trọng khác buộc New Delhi tăng cường khả năng « răn đe quân sự ». Việc Mỹ rút khỏi Afghanistan đẩy Ấn Độ lên thành tác nhân chính trong khu vực, trong khi Trung Quốc không ngừng gây ảnh hưởng với Pakistan và Afghanistan, đặc biệt thông qua lĩnh vực kinh tế.

Giữa Bắc Kinh và New Delhi thường xuyên xảy ra tranh chấp biên giới dọc Đường kiểm soát thực tế Ấn – Trung (LAC), thậm chí đã từng đụng độ gây thiệt hại nhân mạng cho cả hai bên trong năm 2020. Chính những sự kiện này buộc New Delhi phải điều chỉnh lại chiến lược đối với Trung Quốc, để bảo vệ lợi ích từ dãy Himalaya đến lĩnh vực hàng hải, đồng thời đáp ứng kỳ vọng của các đồng minh vào vai trò lớn hơn của Ấn Độ ở trong vùng.

Ngoài cuộc tập trận thường niên Malabar của Bộ Tứ – QUAD (Ấn Độ, Nhật Bản, Úc, Mỹ), năm cuộc tập trận song phương lần lượt với năm nước chỉ trong vòng một tháng được cho là dấu hiệu gửi đến Bắc Kinh rằng Ấn Độ khẳng định sự hiện diện vững chắc ở trong vùng, để « bảo đảm trật tự trong lĩnh vực hàng hải và tăng cường mối quan hệ vốn có giữa Ấn Độ và các nước ở Ấn Độ-Thái Bình Dương ».

Theo trang Mint, thách thức trở nên ngày càng lớn đối với Ấn Độ, tỉ lệ thuận với việc Trung Quốc không ngừng củng cố yêu sách chủ quyền ở Biển Đông. Cho nên New Delhi buộc phải năng động hơn, cả về ngoại giao và quân sự.

Trung Quốc vẫn kêu gọi sớm đúc kết với ASEAN một Bộ Quy tắc Ứng xử ở Biển Đông (COC), nhưng khăng khăng muốn loại mọi « thế lực bên ngoài » khỏi văn kiện này. Cho nên ngoại trưởng Ấn Độ, trong cuộc họp gần đây với ASEAN, đã một lần nữa nhắc lại rằng COC phải tuân thủ Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển và các cuộc đàm phán về chủ đề này không được vi phạm quyền và lợi ích của những nước không phải là các bên tham gia đàm phán bộ quy tắc này.

Tổng thống Biden sắp đưa ra kế hoạch chống biến thể Delta 

Reuters 

Tổng thống Mỹ Joe Biden. 

Tổng thống Joe Biden ngày 9/9 sẽ trình bày chiến lược 6 gọng kìm nhằm chống sự lây lan của biến thể Delta và gia tăng tiêm chủng vaccine chống COVID, Tòa Bạch Ốc cho biết ngày 7/9.

Hoa Kỳ, nước dẫn đầu thế giới về số ca nhiễm và tử vong vì COVID, đang vất vả chế ngự đợt lây nhiễm mới do Delta gây ra trong lúc các giới chức nỗ lực thuyết phục những ai chưa chịu tiêm chủng nên đi tiêm ngừa.

Số ca nhiễm tăng làm dấy lên lo ngại trong lúc trẻ em trở lại trường học, làm lay chuyển lòng tin của các nhà đầu tư và đảo lộn các kế hoạch trở lại văn phòng làm việc của các công ty.

Phát ngôn viên Tòa Bạch Ốc Jen Psaki cho phóng viên biết Tổng thống sẽ phác họa chiến lược 6 gọng kìm “làm việc với các lãnh vực công và tư để giúp tiếp tục kiểm soát đại dịch.”

Được hỏi về khả năng có những bắt buộc mới hay không, bà Psaki nói Tòa Bạch Ôc sẽ cho biết chi tiết sau nhưng thừa nhận rằng chính phủ liên bang không thể bắt buộc rộng rãi người dân phải tiêm chủng.

“Chúng ta cần tiếp tục có nhiều bước để đảm bảo các học khu sẵn sàng và đảm bảo là các cộng đồng trên toàn quốc chuẩn bị sẵn sàng,” bà Psaki nói thêm.

Tổng thống Biden dự trù sẽ gặp các cố vấn COVID-19 của Tòa Bạch Ốc vào ngày 8/9.

Hoa kỳ ghi nhận gần 650.000 ca tử vong vì COVID và tuần trước đã vượt quá 40 triệu ca nhiễm.

Dữ liệu của Reuters cho thấy trong hai tuần qua có trên 20.800 người chết tại Mỹ vì COVID, tăng 6% so với hai tuần trước.

Số nhập viện cũng tăng, với 7 tiểu bang Alaska, Georgia, Hawaii, Idaho, Kentucky, Tennessee và Washington báo cáo con số kỷ lục trong tháng này.

Ông Biden trước đây loan báo kế hoạch tiêm liều vaccine tăng cường rộng rãi cho dân chúng, trong khi chờ cơ quan thẩm quyền chấp thuận. Cố vấn chính của ông, bác sĩ Anthony Fauci, hôm 7/9 cho hay các giới chức vẫn nhắm thực hiện mục tiêu đó bắt đầu từ tuần lễ 20/9.

Các cố vấn của Cơ quan Quản trị Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) dự trù họp vào ngày 17/9 để cứu xét khả năng cho dân chúng tiêm liều thứ ba của vaccine Pfizer/BioNTech, vaccine duy nhất được FDA chấp thuận hoàn toàn cho tới nay.

Ông Fauci nói với CNN rằng liều thứ ba của Pfizer được sử dụng trước, rồi Moderna “tiếp theo ngay sau đó.” Moderna đã đệ đơn xin FDA chấp thuận hoàn toàn cho vaccine của họ.

FDA đã chấp thuận cho tiêm liều vaccine thứ ba cho những người có hệ miễn nhiễm yếu.

Các quan chức Mỹ kỳ vọng trong mùa đông tới đây vaccine sẽ được chấp thuận cho trẻ em dưới 12 tuổi. Khi học sinh trên toàn nước Mỹ đã bắt đầu năm học mới, cuộc chiến về các nỗ lực y tế công cộng bao gồm bắt buộc học sinh mang khẩu trang đang bùng nổ tại nhiều nơi trên nước Mỹ.

Tại lãnh vực tư, ngày càng nhiều công ty bắt buộc nhân viên phải tiêm chủng. Chính quyền Biden ca ngợi những nỗ lực của các doanh nghiệp, trường đại học và những cơ sở khác trong việc tăng cường tiêm chủng.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC), 62,3% người Mỹ đã được tiêm ít nhất một liều vaccine và 53% (tức 176 triệu người) đã tiêm chủng hoàn toàn.

Tính theo số dân chúng đủ điều kiệm tiêm vaccine-từ 12 tuổi trở lên, thì có 72,9% đã tiêm ít nhất một liều và 62% đã tiêm chủng hoàn toàn, theo CDC.